Antonio Vivaldi
Οι τέσσερις εποχές
Κοντσέρτα για σόλο βιολί και ορχήστρα εγχόρδων. Ο υπότιτλος που έδωσε στα έργα αυτά ο ίδιος ο Βιβάλντι ήταν: «Διαγωνισμός ανάμεσα στην Αρμονία και την Επινόηση». Κάθε κοντσέρτο συνοδευόταν κι από πληροφορίες σχετικές με το σκηνικό και τα συμβάντα που περιγράφει η μουσική.
Οι Τέσσερις Εποχές ανήκουν στα έργα προγραμματικής μουσικής όπου ο συνθέτης προσπαθεί, μέσω των ηχοχρωμάτων των οργάνων της ορχήστρας, να μας πει μια ιστορία, ή να μας «ζωγραφίσει» μουσικά μια εικόνα, ή να μας αποδώσει ένα ποίημα, μια ιδέα, κ.τ.λ. Κάθε κοντσέρτο αποτελείται από τρία μέρη.
ΑΝΟΙΞΗ
«Η άνοιξη έφτασε και τα πουλιά την καλωσορίζουν τραγουδώντας», γράφει ο ίδιος ο Βιβάλντι. Ο εναρκτήριος ήχος του 1ου μέρους διαθέτει μια δροσερή και χαρούμενη μελωδία. Τα βιολιά, με τρίλιες, μιμούνται το κελάηδισμα των πουλιών. Κάποιες φράσεις φέρνουν στο νου ένα ρυάκι και μια απαλή, ανοιξιάτικη αύρα, ενώ ένα σθεναρό τρέμολο και οι γρήγορες κλίμακες απ’ τα έγχορδα υποδηλώνουν μια καταιγίδα. Το 2ο μέρος είναι μια μακριά, τρυφερή μελωδία για σόλο βιολί με συνοδεία εγχόρδων. Ζωγραφίζει κυριολεκτικά την ειρηνική σκηνή ενός βοσκού με το σκύλο του, που μισοκοιμάται κάτω από μερικά δέντρα. Σε αντίθεση, το 3ο μέρος είναι ένας «Χωριάτικος χορός».
ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ
Το καλοκαίρι για τον Βιβάλντι, είναι μια εποχή πνιγηρής, τυραννικής ζέστης, με διαλείμματα καταιγίδας. Το 1ο μέρος υποβάλλει μια οκνηρή διάθεση κάτω απ’ τον καυτό ήλιο. Αυτό ακολουθείται από υπομνήσεις κελαηδίσματος πουλιών και από πιο ανήσυχα σημεία καθώς σηκώνεται αέρας. Στο 2ο μέρος ο ύπνος ενός νεαρού βοσκού στη φύση ταράζεται από μια αστραπή, αλλά κι από σμήνη κουνουπιών και μυγών. Η καταιγίδα τελικά ξεσπάει στο 3ο μέρος. Καταρρακτώδης βροχή και χαλάζι μαστιγώνουν τα χωράφια και λυγίζουν το καλαμπόκι.
ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ
Οι χωρικοί γιορτάζουν το θερισμό με πιοτό και χορούς, όπως φαίνεται κι απ’ τη χαρούμενη μελωδία του 1ου μέρους. Ένα αργό τμήμα υποβάλλει την εικόνα των χωρικών που αποκοιμιούνται και το όλο μέρος τελειώνει και πάλι με το χορό. Το 2ο μέρος βρίσκει όλους να παραδίδονται σ’ έναν γλυκό ύπνο μετά το ξέφρενο πανηγύρι, συνοδευόμενο απ’ το τσέμπαλο. Στο 3ο μέρος η μουσική απεικονίζει έναν κυνηγό. Οι γρήγορες φράσεις στο βιολί, περιγράφουν τον πανικό του φοβισμένου θηράματος μέχρι την επιστροφή στο θέμα του κυνηγού.
ΧΕΙΜΩΝΑΣ
Η αρχή του 1ου μέρους υποβάλλει το παγωμένο χιόνι και το παγερό κρύο. Όταν αρχίζει ο σολίστ, ακούγεται σαν τον παγερό άνεμο ενώ το τρέμολο των εγχόρδων απεικονίζει ανθρώπους που τρέμουν απ’ το κρύο και χτυπούν τα πόδια στη γη για να ζεσταθούν. Η μελωδία του 2ου μέρους με συνοδεία pizzicato(απαλό τσίμπημα των χορδών) υπονοεί τη ζεστασιά και τη θαλπωρή δίπλα στο τζάκι. Στο τελικό 3ο μέρος οι άνθρωποι προσπαθούν να βαδίσουν και μερικές φορές γλιστρούν στον πάγο. Τα γρήγορα σημεία θυμίζουν τον παγωμένο άνεμο μαζί με το τρέμολο που δίνει κι ένα δραματικό τέλος.
Η σύντομη περιγραφή του έργου βασίστηκε σε ποιήματα που έγραψε ο ίδιος ο Βιβάλντι για κάθε εποχή και τα οποία προτάσσει σε καθένα από τα τέσσερα κοντσέρτα. Οι στίχοι τους σημειώνονται και μέσα στην παρτιτούρα, στα σημεία εκείνα όπου ο βενετσιάνος συνθέτης επιχειρεί να αναπαραστήσει ηχητικά τις εικόνες που μας υποβάλλουν τα ποιήματα αυτά.
Η Άνοιξη(1ο μέρος)
Ήρθε και πάλι η άνοιξη
τον ερχομό της γιορτάζουν με χαρούμενα τιτιβίσματα τα πουλιά
στο φύσημα του Ζέφυρου οι πηγές κελαρύζουν
Όταν ο ουρανός γεμίζει μαύρα σύννεφα
αστραπές και βροντές ξεσπούν
μόλις όμως η καταιγίδα κοπάσει
τα πουλιά ξαναρχίζουν το χαρωπό τους κελάηδημα.
Η Άνοιξη (2ο μέρος)
Στο ολάνθιστο λιβάδι
κάτω από τα φύλλα που θροΐζουν και τα κλαδιά
κοιμάται ο γιδοβοσκός
σιμά του στέκει ο πιστός του σκύλος.
Η Άνοιξη - Danza pastorale(ποιμενικός χορός)- (3ο μέρος)
Οι ποιμενικές γκάιντες ηχούνε γιορτινά
οι νύφες κι οι βοσκοί στήνουνε χορό
κάτω απ' τον φωτεινό ουρανό
της πολυαγαπημένης άνοιξης.
Το Καλοκαίρι (1ο μέρος)
Στον ζεστό ήλιο του καλοκαιριού
άνθρωποι, ζώα και φυτά χαλαρώνουν και γέρνουν
να τη η φωνή του κούκου
το τραγούδι της τρυγόνας και του σπίνου!
Φυσά ένα απαλό αεράκι
μα ξάφνου σηκώνεται βοριάς
κι ο βοσκός φοβάται την καταιγίδα που πλησιάζει.
Το Καλοκαίρι (2ο μέρος)
Ο βοσκός κοιμάται ήσυχος
ξυπνά τρομαγμένος απ' τις αστραπές και τις βροντές
προσπαθεί να ξανακοιμηθεί
μα τον εμποδίζουν οι μύγες και οι σκνίπες.
Το Καλοκαίρι (3ο μέρος)
Και να που οι φόβοι του βγαίνουν αληθινοί!
Ξεσπά μεγάλη καταιγίδα
τα πάντα καλύπτουν ο κρότος των κεραυνών
κι οι αστραπές που αυλακώνουν τον ουρανό.
Το Φθινόπωρο (1ο μέρος)
Με χορούς και τραγούδια γιορτάζουν οι χωρικοί
τους πλούσιους καρπούς της φετινής σοδειάς
όσοι μέσα στην έξαψη της γιορτής ήπιαν λίγο περισσότερο
τελειώνουν τη βραδιά τους μ’ έναν βαθύ ύπνο.
Το Φθινόπωρο (2ο μέρος)
Πολλοί εγκαταλείπουν το γλέντι
για ν' απολαύσουν τη νυχτερινή δροσιά
ήρθε η ώρα που όλους μας καλεί
να γευτούμε έναν γλυκύτατο λήθαργο.
Το Φθινόπωρο (3ο μέρος)
Οι κυνηγοί ξεκινούν το χάραμα με τους ήχους των κόρνων
παίρνοντας μαζί τους τα ντουφέκια και τα λαγωνικά τους
το θήραμα τρέχει να ξεφύγει, οι κυνηγοί το καταδιώκουν
λαχανιασμένο κι εξαντλημένο το πληγωμένο ζώο
κάνει μια ύστατη προσπάθεια να σωθεί
στο τέλος αποκαμωμένο πεθαίνει.
Ο Χειμώνας (1ο μέρος)
Οι άνθρωποι τουρτουρίζουν απ' το κρύο
φυσά ένας παγωμένος αέρας
ο κόσμος βαδίζει βιαστικά χτυπώντας τα πόδια στη γη
το κρύο δυναμώνει, τα δόντια αρχίζουν να τρίζουν.
Ο Χειμώνας (2ο μέρος)
Καθισμένοι μπροστά στο τζάκι
οι άνθρωποι ανακτούν δυνάμεις
ενώ έξω από το παράθυρο
πέφτουν οι σταγόνες της βροχής.
Ο Χειμώνας (3ο μέρος)
Το έδαφος έχει πιάσει πάγο και γλιστράει
οι άνθρωποι περπατούν με μικρά, διστακτικά βήματα
από τον φόβο μην πέσουν
όσοι δεν τα καταφέρνουν σωριάζονται καταγής
ο πάγος αρχίζει να ραγίζει, σπάει σε μικρά κομμάτια
μερικοί ακόμη απρόσεχτοι γλιστρούν
Επιστρέφουμε ασφαλείς στο σπίτι
ο άνεμος λυσσομανά
βρισκόμαστε στην καρδιά του χειμώνα
μέσα όμως στη θαλπωρή της κάμαρας
όλα φαντάζουν όμορφα.
πηγή: http://atlaswikigr.wetpaint.com/
